W efekcie analizy parametrów, opisujących charakterystykę wybuchu mieszanin pyłowo-powietrznych pyłów mieszanek zbożowych, można wywnioskować, że zgodnie z ogólnie przyjętymi kryteriami, wszystkie pyły wykazują podobne charakterystyki wybuchu: klasa ST1 (pył słabo wybuchowy).
Wybuch kukurydzy charakteryzuje się znacznie mniejszą szybkością przyrostu ciśnienia wybuchu w jednostce czasu niż pył pozostałych zbóż. Parametr KST na poziomie 52 bar∙m/s oznacza stosunkowo wolny procesie spalania mieszaniny pyłowo-powietrznej. Zbożem charakteryzującym się najwyższą wartością parametru KST jest pszenica (158 bar∙m/s). Wszystkie pyły zbóż wykazują wysoki przyrost ciśnienia wybuchu ok. 6-9 bar. Wysoka wartość ciśnienia wybuchu, podobnie jak duży skok ciśnienia, wykazują możliwość wystąpienia większych szkód w wyniku ewentualnego zdarzenia na terenie zakładu, w szczególności wewnątrz pomieszczeń zamkniętych. Wartości minimalnej energii zapłonu dla zbóż mieszczą się w zakresie 25-100 mJ.
Wnioski oraz uwagi.
1. W budowlach rolniczych, w których występują materiały mogące wytworzyć mieszaniny wybuchowe i na terenach przyległych do tych budowli dokonuje się oceny zagrożenia wybuchem. Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon. Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna powinna zawierać plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach.
2. Według statystyk światowych wybuchy pyłów składowanych w silosach należą do najczęstszych przyczyn awarii lub katastrof w silosach. Dotyczy to zwłaszcza silosów na środki organiczne, na przykład zboża, czy cukier. Wynika to stąd, że pyły takich materiałów sypkich mogą wybuchać już przy niewielkim ich stężeniu w powietrzu.
3. Najczęściej dla zastosowanych pasz w produkcji hodowlanej zwierząt nie przeprowadza się badań w zakresie parametrów wybuchowych. Badań nie przeprowadza wytwórca paszy ani też użytkownik. Pasza jako rozdrobniony materiał organiczny powstały w wyniku obróbki ziaren zbóż, może wytworzyć w mieszaninie z powietrzem przy odpowiednim stężeniu atmosfery palne i wybuchowe. Stosowanie silosów do magazynowania sypkich pasz oraz urządzeń do transportowania tych materiałów może powodować zagrożenia pożarowe i wybuchowe wynikające z dużej podatności rozdrobnionej masy organicznej na zapłon.
4. Pył palny należy traktować jak pył o właściwościach wybuchowych chyba, że można wykazać, że takich właściwości nie posiada.
Opracował na własne potrzeby: mgr inż. Witold Trojnar ( http://ppoz-atex.pl )
Bibliografia:
[1] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719 z późn. zmianami);
[2] Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (tekst jednolity z dnia 1 sierpnia 2013 r. Dz.U. z 2014 r. poz. 81 z późn. zmianami);
[3] PN-EN 60079-10-2:2015 Klasyfikacja przestrzeni. Pyłowe atmosfery wybuchowe;
[4] Czasopismo CIOP „Bezpieczeństwo pracy – nauka i praktyka”. Nr 3/2019;
[5] Czasopismo „Bezpieczeństwo pracy” 11/2005;
[6] J. Prusiel, A. Łapko. Politechnika Białostocka. Ocena zagrożeń eksplozją pyłów w silosach w świetle norm europejskich. XXV Konferencja naukowo-techniczna „awarie budowlane 2011”.